Wieringen het voormalig Zuiderzee eiland
Wieringen bestaat voor het grootste deel uit een stuwwal die hier in de voorlaatste ijstijd door de gletsjers is gevormd. Op het eiland hebben de Vikingen gewoond en dankt zijn naam aan het zeegras of wier, dat hier vroeger gewonnen werd.
Wie vanuit het westen via de Afsluitdijk naar Friesland of Groningen rijdt, vangt bij Den Oever een glimp op van het voormalige Zuiderzee eiland Wieringen. Vanuit Friesland op weg naar Den Helder zie je wat meer. Maar veel bezoekers van het waddengebied laten Wieringen links of rechts liggen. Onterecht, want veel wat het waddengebied zo bijzonder maakt is ook op dit eiland te ontdekken.
Op doorreis valt het glooiende landschap direct op. Wieringen bestaat namelijk vooral uit stuwwallen van taai keileem die tijdens de voorlaatste ijstijd werden gevormd. Het hoogste punt van Wieringen ligt 12,80 meter boven NAP. Karakteristiek voor Wieringen zijn, net als op Texel, de tuinwalletjes. Van zoden gemaakte afzettingen, waar de schapen beschutting kunnen vinden tegen de harde wind. Pas in de Middeleeuwen scheidde een stormvloed Wieringen definitief van Noord-Holland.
In 1924 kwam aan het eilandbestaan een einde, doordat het Amsteldiep samen met het Ulkediep werd afgesloten. De Amsteldiepdijk wordt ook wel de Korte Afsluitdijk genoemd. In 1930 kwam de oostelijke Wieringermeerdijk in de Zuiderzee tot stand, en daarmee de aangrenzende polder de Wieringermeer. De afsluiting van de Zuiderzee werd in 1932 voltooid door de grote Afsluitdijk, die Wieringen met Friesland verbindt.
Herkomst van de naam Wieringen: het is niet wat je denkt
Veel mensen denken dat Wieringen zijn naam dankt aan het ‘wier’, zeegras dat in de westelijke Waddenzee tot de jaren dertig van de vorige eeuw in grote hoeveelheden werd geoogst. Op zich klopt dit niet. Wier dankt zijn naam aan het Oud-Friese ‘wir’, dat hoogte betekent. Het oogsten van zeegras stopte na de aanleg van de Afsluitdijk. Deze voor de slikkige Waddenzee zo karakteristieke plant verdween. In eerste instantie door een schimmelinfectie, maar keerde niet terug door de veranderende omstandigheden na het afsluiten van de Zuiderzee.
